Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2015

Φυσικός φελλός ή μήπως βιδωτό καπάκι stelvin;

Βιδωτό καπάκι Stelvin

Οποιοσδήποτε καλός παραδοσιακός οινόφιλος όταν φαντάζεται ένα μπουκάλι κρασί, το φαντάζεται ιδανικά, ταπωμένο με φυσικό φελλό που ανοίγοντάς το θα ακούσει τον γνωστό και όμορφο ήχο “ποπ”. Κάτι που έχει συνδέσει με ένα καλό ποιοτικό κρασί. Τι κάνουμε όμως αντικρίζοντας ένα κρασί με βιδωτό καπάκι; Εδώ χάνεται η μαγία. Η ιστορία του φελλού είναι βαριά και δε μπορεί να ξεχαστεί έτσι απλά. Η αναζήτησή όμως του καταναλωτή για διαφορετικά και ενδιαφέροντα κρασιά θα πρέπει να δώσει χώρο στις τεχνολογικές καινοτομίες.

Η ιστορία του παντρέματος φελλού και οίνου (γιατί ο φελλός χρησιμοποιόταν ήδη από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων στο να κάνει πιο άνετες τις σόλες των σανδαλιών τους) ξεκινάει από την ιδέα του Γάλλου μοναχού Dom Pérignon από την περιοχή Champagne, ο οποίος τον χρησιμοποίησε για να ταπώσει την σαμπάνια που έφτιαχνε αντί των πωμάτων της εποχής που μπορούσαν να σκάσουν οποιαδήποτε στιγμή.



Ποιά όμως είναι τα μειονεκτήματα του φελλού για τα λεγόμενα ήσυχα κρασιά;
Πρώτον, 3-6% των κρασιών μπορεί να εμφανίσουν οσμή «φελλού» η οποία οφείλεται στην τριχλωροανισόλη ή απλώς TCA και ξεγυμνώνει οποιοδήποτε κρασί από όλα του τα αρώματα. Ο φελλός έχει και το πρόβλημα της καμιά φορά κακής στεγανοποίησης κάτι που μπορεί να είναι καθοριστικό για την παλαίωση και εξέλλιξη του κρασιού στο χρόνο. Επιπλέον, μπορεί να έχει φυσικά ελαττώματα. Οι φυσικοί φελλοί κατασκευάζονται από ολόκληρους φλοιούς και άρα δεν έχουν τόσο καλή ομοιογένεια στη σύστασή τους αφού μερικές φορές περιέχουν τρύπες από μυρμήγκια και άλλα έντομα. Κάτι τέτοιο αντιμετωπίζεται με τη χρήση συσσωρευμένων φελλών (agglomerated corks), οι οποίοι όμως δεν έχουν το ίδιο “prestige” με τους φυσικούς. Τέλος είναι δύσκολο να ξανακλείσουμε ένα μπουκάλι με το φελλό του σε περίπτωση που δε το τελειώσουμε την ίδια μέρα.
Από την άλλη πλευρά είναι αλήθεια ότι ο φελλός είναι ένα φυσικό προϊόν το οποίο δεν επιβαρύνει το περιβάλλον πολύ. Τα φελλόδεντρα δεν κόβονται αλλά μόνο ο φλοιός τους, ο οποίος ξαναβγαίνει σε 10-15 χρόνια. Ακόμα, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο φελλός μπορεί να συνεισφέρει στην παλαίωση του κρασιού προσδίδοντας κάποια φαινολικά συστατικά και πτητικές ενώσεις στο κρασί.

Το βιδωτό καπάκι stelvin εφευρέθηκε και πάλι από τους Γάλλους το 1968 και ξεκίνησε να χρησιμοποιείται για το κρασί εδώ και καμία 15ετία και με εξαιρετικά γοργούς ρυθμούς χρησιμοποιείται από όλο και περισσότερους οινοποιούς.
Το μόνο μειονέκτημά του που βρίσκω είναι ότι αν δε χρησιμοποιηθεί σωστά μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ή μικρότερη αναγωγή στο κρασί. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει και με το φυσικό φελλό; Παρόλα αυτά ένα τέτοιο κρασί αν καραφιαστεί μπορεί να επανέλθει σε αντίθεση με ένα φελλομένο κρασί.
Πλεονεκτήματά του ότι είναι τελείως ουδέτερο και δε πρόκειται να αλλοιώσει οργανοληπτικά το κρασί. Επίσης μπορεί να διατηρήσει καλύτερα το φρούτο σε ένα λευκό, κόκκινο ή ροζέ κρασί. Είναι μύθος το ότι δεν αφήνει το οξυγόνο να περνάει καθόλου στη φιάλη αφού πάντοτε υπάρχει μία απειροελάχιστη ποσότητα οξυγόνου που περνάει πολύ αργά και συνεπώς κάτι τέτοιο θα επηρεάσει διαφορετικά την παλαίωση ενός κρασιού σε σύγκριση με ένα φελλό. Επιπλέον, ο καταναλωτής μπορεί να ανοίξει το μπουκάλι εύκολα αλλά και να το ξανακλείσει και δε χρειάζεται πια να διατηρεί τις φιάλες προς παλαίωση αναγκαστικά σε οριζόντια θέση. Ο παραγωγός κατά την εμφιάλωση είναι σίγουρος ότι το κρασί του είναι καλά στεγανοποιημένο οπότε με τη σωστή τεχνογνωσία δεν θα έχει δυσάρεστες εκπλήξεις.

Προσωπικά δε πιστεύω ότι σώνει και καλά το καπάκι stelvin είναι καλύτερο του φελλού απλώς θέλω να τονίσω ότι ένα τέτοιο μπουκάλι κρασιού δε σημαίνει ότι είναι μέτριο και φτηνό σε σχέση με ένα που έχει φελλό. Έχει να κάνει αποκλειστικά με την απόφαση του οινοποιού ή οινολόγου για το πως θα θελήσει να αφήσει το κρασί του να εξελλιχθεί στο χρόνο αφου το ίδιο κρασί με διαφορετικό πώμα θα είναι ένα εντελώς διαφορετικό κρασί.

Γιάννης Παπαδημητρακόπουλος Οινολόγος – Αμπελουργός MSc


Το παρών αποτελεί αναδημοσίευση από το:
http://www.winenews.gr/fisikos-fellos-i-mipos-vidoto-kapaki-stelvin/

Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2015

Ζυμομύκητες

Ο μούστος και το κρασί περιέχουν κάποιους μικροοργανισμούς :
  • Τα Βακτήρια : είναι υπεύθυνα για την Μηλογαλακτική Ζύμωση αλλά και για αρκετές ασθένειες όπως το Ξίνισμα ή η Εκτροπή.
  • Οι Ζυμομύκητες : είναι υπεύθυνοι για την Αλκοολική Ζύμωση όπως επίσης και για κάποιες ασθένειες όπως η Άνθηση.
Προβολή ζυμομυκητών από οπτικό μικροσκόπιο 



Οι Ζύμες (Ζυμομύκητες) είναι μονοκύτταροι ευκαριωτικοί οργανισμοί, αποτελούμενοι από μια μεμβράνη και έναν πυρήνα. Μέσα σε αυτόν τον μονοκύτταρο οργανισμό εμπεριέχονται γλυκάνες, μαννοπρωτεΐνες, χιτίνες αλλά και ένζυμα.

Μέχρι τώρα θεωρούταν ότι οι Ζύμες αυτές προέρχονται  από το χώμα και μετά το στάδιο του Γυαλίσματος της Aμπέλου αναπτύσσονται και στην φλοιό του σταφυλιού. Πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Αμπέλου και Οίνου της Γαλλίας, όμως, έδειξε ότι οι Ζύμες υπάρχουν στο χώμα αλλά όχι στο σταφύλι και θα έρθουν στον μούστο για να γίνει η αλκοολική ζύμωση μετά την εισαγωγή του στην δεξαμενή.

Στο μούστο μπορούμε να συναντήσουμε διάφορα στελέχη ζυμών, όπως Kloeckera Apiculata, Saccharomyces Cerevisiae, Saccharomyces Bayanus αλλά αυτό που θα υπερισχύσει είναι Saccharomyses Cerevisae κυρίως για την αντοχή του στο SO2 (Θειώδης ανυδρίτης), την χαμηλή του ανάγκη σε σάκχαρα για την παραγωγή αλκοόλης αλλά και την αντίστασή του στο αλκοόλ, όπως θα δούμε παρακάτω.

Μετά το πέρας της Αλκοολικής Ζύμωσης, λοιπόν, οι ζύμες θα σκοτωθούν, λόγο της έλλειψης σακχάρων αλλά και λόγο της παρουσίας αλκοόλης.

Εάν προτιμήσουμε ωρίμανση ενός κρασιού με τις οινολάσπες του, δηλαδή να  μην γίνει απολάσπωση μετά την αλκοολική ζύμωση, οι ζύμες και τα συστατικά αυτά θα αυτολυθούν και θα δώσουν στο κρασί ενδιαφέροντα γευστικά χαρακτηριστικά, όπως κάποια αρώματα και λιπαρότητα. Επίσης, προσφέρουν μία καλύτερη σταθερότητα τρυγική και πρωτεϊνική.





Προβολή Ζυμομυκητών από ηλεκτρονικό μικροσκόπιο 


Χαρακτηριστικά των ζυμομυκητών:


Αντίσταση στο αλκοόλ : Η αντίσταση στο αλκοόλ είναι η ικανότητα που έχουν οι ζύμες να ζουν σε ένα περιβάλλον με αλκοόλ και  διαφέρει ανάλογα με το στέλεχος, δηλαδή :

  • Kloeckera Apiculata : αντίσταση μεχρι 5% αλκοόλ
  • Saccharomyces Cerevisiae : 12 – 13%
  • Saccharomyces Bayanus : 16%


Κατανάλωση Σακχάρων : Είναι η ανάγκη σε γραμμάρια σακχάρων ανά λίτρο (gr/L) για την παραγωγή 1% αλκοόλ όπως έχουμε πει σε προηγούμενο άρθρο (Τα σάκχαρα στο σταφύλι και στο μούστο). Γενικά υπολογίζουμε :

  • Kloeckera Apiculata : 23 gr/L
  • Saccharomyces Cerevisiae : 17 gr/L
  • Saccharomyces Bayanus : 17gr/L


Φυσικοί Παράγοντες :


Ο ρόλος της θερμοκρασίας : 

Η δραστηριότητα των Ζυμών μπορεί να είναι ενεργή από τους 10οC έως και τους 40οC, με ιδανικούς τους 30ο. Η Αλκοολική Ζύμωση είναι εξώθερμη αντίδραση οπότε η θερμοκρασία συνεχώς ανεβαίνει. Ένας γενικός κανόνας λέει ότι για κάθε αλκοολικό βαθμό που ανεβαίνει στο μούστο, ανεβαίνει επίσης και 1,3οC. Δηλαδή, εάν έχουμε ένα μούστο στους 20οC με πιθανό αλκοολικό 10%, μπορούμε να υπολογίσουμε ότι :

(10x1,3)+20=33οC

Άρα ο μούστος θα φτάσει 33οC κατά την ζύμωση.

Ο ρόλος του οξυγόνου : 

Οι ζύμες είναι ένας μύκητας που αγαπάει το οξυγόνο και πολλαπλασιάζεται από αυτό. Άρα κάθε είδους αερισμός στο μούστο, βοηθάει τον πολλαπλασιασμό των ζυμών άρα και την γρήγορη έναρξη της αλκοολικής ζύμωσης.

Χημικοί παράγοντες :


Άζωτο :

Τα χαρακτηριστικά του αζώτου τα έχουμε αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο εδώ (Αζωτούχες ενώσεις του σταφυλιού)

Βιταμίνη Β1 ή Θειαμίνη : 

Η θειαμίνη βοηθάει τον μεταβολισμό των ζυμών. Γενικά, τα υγιή σταφύλια περιέχουν από 0,2 έως 0,5 mg/L Θειαμίνης και θεωρείται αρκετό για να έχουμε μια ασφαλή αλκοολική ζύμωση. Στην περίπτωση σταφυλιών που είναι χτυπημένα από Βοτρύτη, ίσως υπάρχουν ελλείψεις Θειαμίνης, οπότε καλό θα ήταν να προσθέσουμε.   

Ανάπτυξη ζυμών σε φυσικό χρόνο :



Β. & Π. Σωτηρίου